جرم شنود غیرمجاز

عنصر قانونی جرم شنود غیر مجاز

ماده 2 قانون جرایم رایانه ای مصوب 1388/03/05 (ماده 730 قانون مجازات اسلامی -تعزیرات)

هرکس به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه‎ های رایانه‎ ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از بیست و پنج میلیون (25/000/000) ریال تا صدوپنجاه میلیون (150/000/000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

برای تحقق جرم شنود غیرمجاز وجود سه شرط لازم است :

1 – شنود، غیرمجاز  باشد یعنی غیر قانونی یا بدون رضایت باشد

2 – محتوا، در حال انتقال باشد لذا شامل محتوای ذخیره شده نمی شود (دسترسی به محتوای ذخیره شده همان جرم دسترسی غیرمجاز می باشد)

3 – محتوای در حال انتقال باید جنبه خصوصی داشته باشد لذا شامل محتوای عمومی نمی شود.

عنصر مادی جرم شنود غیرمجاز

موضوع جرم دسترسی غیرمجاز محتوای در حال انتقال می باشد این جرم تنها داده های در حال انتقال را در برمی گیرد و این انتقال باید در روابط خصوصی دو یا چند نفر انجام گیرد و مفهوم محرمانگی داشته باشد.

رفتار فیزیکی در این جرم فعل شنود کردن است می باشد و به صورت فعل مثبت تحقق می یابد. در جرم شنود غیرمجاز رفتار مرتکب دریافت محتوای داده های در حال انتقال می باشد ولی در جرم دسترسی غیرمجاز، فعل دسترسی بر روی داده های ذخیره شده انجام می گیرد.

جرم شنود غیرمجاز جرمی مطلق بوده و صرف دسترسی به داده های در حال انتقال یا همان شنود غیرمجاز، موجب تحقق جرم خواهد شد و مقید به حصول نتیجه ای خاص نمی باشد.

عنصر معنوی جرم شنود غیرمجاز

رکن معنوی این جرم شامل عمد در رفتار مادی این جرم یعنی شنود و علم به غیرمجاز بودن دسترسی به داده های در حال انتقال و دانستن ویژگی خصوصی بودن داده های در حال انتقال می باشد که موجب تحقق عنصر معنوی این جرم خواهد گردید.

نظریات مشورتی مرتبط با جرم شنود غیرمجاز

شماره نظریه : 7/1402/304
شماره پرونده : 1402-186/1-304ک
تاریخ نظریه : 1402/05/13

استعلام :

آیا نصب و جایگذاری دستگاه ردیاب و GPS شنوددار زیر خودرو افراد جرم می‌باشد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

صب دستگاه GPS شنوددار در خودرو افراد دیگر بدون اطلاع آنان با توجه به اصل قانونی بودن جرم و مجازات مذکور در ماده 2 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و اصل سی و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران جرم محسوب نمی‌شود و فاقد وصف کیفری است (لازم به ذکر است که فرض سؤال از شمول ماده 730 قانون مجازات اسلامی الحاقی 1388 نیز خارج است)؛ زیرا شنود غیرمجاز رایانه‌ای موضوع این ماده در صورتی محقق می‌شود که شخصی به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند؛ بنابراین در صورتی که در فضای واقعی مانند اتومبیل و … دستگاه شنود قرار داده شود، با توجه به آن‌که ارتکاب این رفتار در فضای مجازی نبوده و همچنین ضبط صدا، محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی نیست، چنین رفتاری، شنود غیر مجاز رایانه‌ای محسوب نمی‌شود.

---

شماره نظریه : 7/1401/1364
شماره پرونده : 1401-186/2-1364ک
تاریخ نظریه : 1402/01/19

استعلام :

فردی نظامی به قصد تحت تعقیب قرار دادن فردی و تشکیل پرونده برای وی، صدای او را بدون اخذ مجوز قانونی ضبط می‌کند. با توجه به اصل بیست و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با عنایت به ماده 582 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات مصوب 1375)، آیا مورد سؤال مصداق ماده یادشده است و یا آن‌که سوءاستفاده از موقعیت شغلی محسوب و مصداق و مشمول حکم مقرر در ماده 126 قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح مصوب 1382 با اصلاحات و الحاقات بعدی است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

شنود اظهارات اشخاص در فضای واقعی (نه مجازی) با استفاده از دستگاه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی از شمول ماده 730 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375، که ناظر بر شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی از سامانه‌های رایانه است، خارج است؛ اقتضای تفسیر مضیق قوانین کیفری نیز مؤید این نظر است. بر این اساس، نصب دستگاه ضبط صدا در خودروی شخصی یا محل استقرار دیگران و ضبط صدای افراد، شنود غیرمجاز موضوع ماده پیش‌گفته محسوب نمی‌شود و موضوع از شمول ماده 582 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375، که ناظر بر ضبط یا استراق سمع مکالمات تلفنی یا مخابرات اشخاص بدون مجوز قانونی است، خروج موضوعی دارد.

---

شماره نظریه : 7/99/1484
شماره پرونده : 99-186/1-1484 ک
تاریخ نظریه : 1399/12/26

استعلام :

آیا نصب دستگاه مکان‌‌یاب و ضبط صدا با قابلیت قرارگیری سیم‌کارت جهت ارسال موقعیت و مکالمات بر روی خودروی شخصی، شنود غیر مجاز موضوع ماده 730 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب 1392 محسوب می‌شود؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

شنود اظهارات اشخاص در فضای واقعی (نه مجازی) با استفاده از دستگاه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی از شمول ماده 730 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) که ناظر بر شنود غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی از سامانه‌های رایانه است خارج است؛ اقتضای تفسیر مضیق قوانین کیفری نیز مؤید این نظر است. بر این اساس، نصب دستگاه مکان‌یاب و ضبط صدا در خودروی شخصی دیگران، شنود غیر مجاز موضوع ماده پیش‌گفته محسوب نمی‌شود.

---

شماره نظریه : 7/98/1446
شماره پرونده : ک 6441-681-89
تاریخ نظریه : 1398/10/08

استعلام :

لطفا به سوال ذیل پاسخ و با توجه به طرح پرونده در این مرجع قضایی در ارسال پاسخ تسریع فرمائید. مطابق ماده 730 قانون مجازات اسلامی هر کس به طور غیر مجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیر عمومی در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند به حبس از شش ماه تا دو سال یا جزای نقدی از ده میلیون تا چهل میلیون ریال از بیست و پنج میلیون (25/000/000) ریال تا صدوپنجاه میلیون (150/000/000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. حال سوال اینجاست که چنانچه بالفرض شوهری برای اثبات رابطه نامشروع همسرش داخل اتومبیل وی جی پی اس نصب و شنود مکالمات کند آیا در این فرض با توجه به اینکه محتوای در حال انتقال نمی‌باشد مشمول ماده فوق الذکر می‌گردد یا خیر.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

شنود غیرمجاز رایانه ای در صورتی محقق می شود که شخصی به طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه های رایانه ای یا مخابراتی و یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود نماید؛ لذا در صورتی که در فضای غیرمجازی مانند اتومبیل، منزل یا محل کار دستگاه شنود قرار داده شود و مکالمات افراد شنود شود، با توجه به آن که فضای ارتکابی این رفتار فضای مجازی نبوده، همچنین این محتوا در حال انتقال ارتباطات نبوده است از شمول ماده 730 قانون مجازات اسلامی الحاقی 1388 خارج است.