ماده 13 : اصل قانونی بودن یا الزامی بودن تعقیب
- دسته بندی : قانون آیین دادرسی کیفری
- ماده 13
ماده 13 (ق.آ.د.ک)اصل قانونی بودن یا الزامی بودن تعقیب
VakilVokaLa.irتعقیب امر کیفری که طبق قانون شروع شده است و همچنین اجرای مجازات موقوف نمی‌شود، مگر در موارد زیر:
- الف – فوت متهم یا محکومٌ‌علیه
- ب – گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت
- پ – شمول عفو
- ت – نسخ مجازات قانونی
- ث – شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون
- ج – توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون
- چ – اعتبار امر مختوم
♦تبصره ۱- درباره دیه مطابق قانون مجازات اسلامی عمل می‌گردد.
♦تبصره ۲- هرگاه مرتکب جرم پیش از صدور حکم قطعی مبتلا به جنون شود، تا زمان افاقه، تعقیب و دادرسی متوقف می شود. مگر آنکه در جرائم حق الناسی شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که فرد مجنون یا فاقد هوشیاری در فرض افاقه نیز نتواند از خود رفع اتهام کند. در این صورت به ولی یا قیم یا سرپرست قانونی وی ابلاغ می شود که ظرف مهلت پنج روز نسبت به معرفی وکیل اقدام نماید. در صورت عدم معرفی، صرف نظر از نوع جرم ارتکابی و میزان مجازات آن وفق مقررات برای وی وکیل تسخیری تعیین می شود و تعقیب و دادرسی ادامه می یابد.
این ماده موارد موقوفی تعقیب و موارد موقوفی اجرای مجازات را بیان می کند.
موارد موقوفی تعقیب یا موقوفی اجرای مجازات عبارت اند از :
- فوت متهم یا محکومٌ‌علیه
- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی در جرایم قابل گذشت
- شمول عفو
- نسخ مجازات قانونی
- شمول مرور زمان در موارد پیش‌بینی شده در قانون
- توبه متهم در موارد پیش‌بینی شده در قانون
- اعتبار امر مختوم
اگر هر یک از بندهای الف تا چ قبل از صدور حکم قطعی (در هر مرحله) عارض شود، قرار موقوفی تعقیب حسب مورد توسط دادسرا (بازپرس یا دادیار) یا دادگاه (بدوی، تجدید نظر) صادر می شود. ولی اگر این موارد بعد از صدور حکم قطعی عارض شود، قرار موقوفی اجرای مجازات توسط قاضی اجرای احکام صادر می شود.
مثلا اگر محکوم علیه یا متهم در مرحله رسیدگی در دادگاه فوت کند، قرار موقوفی تعقیب توسط قاضی دادگاه صادر می شود و اگر بعد از صدور حکم قطعی و در مرحله اجرای حکم، محکوم علیه یا متهم فوت کند، قرار موقوفی اجرای مجازات توسط قاضی اجرای احکام صادر می شود.
توجه : عفو خصوصی مختص محکومان است و توسط مقام معظم رهبری صادر می شود لذا عفو خصوصی مربوط به فردی است که حکم قطعی او صادر شده است و با اعمال عفو خصوصی قاضی اجرای احکام باید قرار موقوفی اجرای مجازات صادر نماید. اما عفو عمومی حسب مورد اگر قبل از صدور حکم قطعی باشد قرار موقوفی تعقیب صادر می شود و اگر بعد از صدور حکم قطعی باشد قرار موقوفی اجرا توسط قاضی اجرای احکام صادر می شود.
تذکر : قرار موقوفی اجرای مجازات فقط توسط قاضی اجرای احکام صادر می شود و لاغیر.
جنون یا فقدان هشیاری مرتکب جرم را در سه حالت بررسی می کنیم:
- جنون حین ارتکاب جرم : قرار موقوفی تعقیب صادر می شود بجز در دیات
- جنون پس از ارتکاب جرم تا پیش از صدور حکم قطعی : اصولا تعقیب و دادرسی متوقف می شود. (تا زمان افاقه متوقف می شود و بعد از افاقه رسیدگی ادامه پیدا می کند)
-
- استثنا : در جرایم حق الناسی اگر شرایط اثبات جرم به نحوی باشد که مرتکب در حالت افاقه هم نتواند از خود رفع اتهام کند با وکیل تعیینی یا وکیل تسخیری رسیدگی ادامه می یابد.
- توجه : وکیل تسخیری در صورتی تعیین می شود که ولی یا قیم و یا سرپرست قانونی مجنون ظرف 5 روز پس از ابلاغ جهت معرفی وکیل، اقدام نکنند.